Pagina's

Optocht

De optocht is een belangrijk deel van het schuttersfeest. De schutterijen marcheren in een feestelijke parade door het dorp. Ze kijken allemaal vreselijk serieus, omdat de schutterijen tijdens de optocht beoordeeld worden door de jury. Lopen ze in de pas? Zijn de rijen recht? Lopen ze de bochten goed? Zijn de afstanden voldoende tussen de manschappen? De jury bekijkt elke schutterij aandachtig en geeft punten.

De optocht mag niet langer zijn dan 2 km.

Het hoogtepunt van de optocht is het defilé. Aan het defilé zitten het koningspaar en de voorzitter van de schutterij die het feest organiseert op een tribune. Ook andere belangrijke mensen uit het dorp, de genodigden, zitten hier.

Binnen iedere schutterij heeft iedereen tijdens de optocht een vaste plaats waar zij moeten lopen. Sommige leden hebben een taak of functie die zij tijdens de optocht uitvoeren. De volgorde van deze personen in de optocht, is altijd en bij alle schutterijen hetzelfde. Dat wil zeggen: als een schutterij ook al deze taken heeft. Want niet alle schutterijen hebben bijvoorbeeld bielemannen, vendelzwaaiers of marketensters. Alle schutterijen hebben wél een bordjesdrager, minstens één muzikant met een trommel, een vaandeldrager, een koning en enkele manschappen onder leiding van een commandant.

Hieronder staan alle mogelijke taken en functies die er binnen een schutterij kunnen bestaan. Zij worden tijdens de optocht allemaal beoordeeld door verschillende juryleden. Als zij goede punten halen op deze optochtwedstrijden, dan kunnen zij een prijs winnen.

Standaardruiter

De standaardruiter is een ruiter op een paard met in zijn hand een vlag die aan de zijkant en aan de bovenkant is vastgemaakt, zodat je die goed kan bekijken.

De standaardruiter stapt fier vooraan in de optocht.

Bordjesdrager

De bordjesdrager is een jongen of meisje dat voorop loopt met een bordje.

Op het bordje staan de naam en plaats van de schutterij en het nummer van de optocht.

Vendelier(s)

De vendelier moet in elke situatie de vlag omhoog kunnen houden.

Bij het vendelen zwaaien zij bepaalde figuren in een vaste volgorde.

Vendeliers moeten flink trainen om dit te kunnen doen, want het kost veel kracht.

Bieleman(nen)

Bielemannen lopen vooraan en zijn te herkennen aan hun berenmuts.

Ze nemen verder een tas met gereedschap en een bijl mee.

Er zijn ook schutterijen waar kinderen als mini-bieleman meelopen.

Sappeur(s)

Een sappeur kun je vergelijken met een bieleman.

Majorette(n)

Een majorette voert een combinatie van dans, ballet en twirlen uit. Twirlen is het draaien met een baton (staf). Sommige majoretten kunnen hun baton hoog opgooien en opvangen tijdens hun dans.

Tambour-Maître of Tamboer-Majoor

De tambour-maître of tamboer-majoor is de baas van het muziekkorps.

Hij of zij geeft aan welk muziekstuk er wordt gespeeld.

Met zijn stok geeft hij het tempo en de richting aan waarin de schutterij zich moet verplaatsen.

Er zijn ook schutterijen waar kinderen als mini-tamboer-majoor meelopen.

Muziekkorps

Het muziekkorps staat onder leiding van de tambour-maître.  Het kan bestaan uit tamboers en/of klaroenblazers maar het is ook mogelijk dat er hoorns of fluiten worden bespeeld.

Door het spelen van marsmuziek is het voor de schutters gemakkelijker om in de maat te lopen.

Vlaggendragers

Bij sommige schutterijen wordt de laatste rij van het trommelkorps gevolgd door één of meer jeugdige vlaggendragers.

Marketentster(s) en Soetelaarster(s)

Marketentsters en soetelaarsters zijn vrouwen die vroeger met de legers meetrokken om de soldaten van voedsel en drank te voorzien.

Vaandeldrager of Vaandrig

De drager van de vlag of het vaandel wordt vaandeldrager of vaandrig genoemd. Op het vaandel staan zowel de naam en oprichtingsdatum van de schutterij als de naam en afbeelding van de schutspatroon.

Heiligenbeeld

Sommige schutterijen dragen tijdens de optocht een beeld mee van de patroonsheilige van hun schutterij of van iets wat bij hun schutterij hoort. Het beeld staat op een soort draagberrie die op de schouders van 2 of 4 schutters rust.

Keizer(in) of Keizerspaar

Wanneer iemand drie keer achter elkaar het vogelschieten heeft gewonnen, wordt hij automatisch keizer.

Hij heeft dan drie keer bewezen de beste schutter te zijn.

Keizer is de allerhoogste ereplaats in een schutterij.  Je kan hem herkennen omdat hij een grote, zilveren keizersplaat heeft omhangen.

Je bent keizer voor je hele leven.

Pagekind(eren)

Een of meerdere koningskinderen, prinsjes of prinsesjes, begeleiden soms het koningspaar.

Koning(in) of Koningspaar

De koning is de winnaar van het vogelschieten.  Het is een hoge ereplaats binnen de schutterij.

Bij officiële gelegenheden draagt een koning een zilveren vogel en het koningszilver.

De koning is het visitekaartje van de vereniging.

Klik op de foto van het koningspaar voor een filmpje.

Hofdame(s)

Een hofdame is een vrouw die het koningspaar of de koning of de koningin helpt bij allerlei zaken. Als het regent, dan houdt een hofdame bijvoorbeeld een paraplu boven het koningspaar.

Een hofdame draagt een klein tasje mee met naaigerief om snel iets te kunnen herstellen.

Niet alle schutterijen hebben hofdames.


in het midden de koningin met links en rechts van haar de hofdames

Officieren

Een schutterij lijkt een beetje op een klein leger.

De officieren zijn de hogere rangen binnen de schutterij. Luitenanten, kapiteins, majoors, kolonels en generaals horen bij het officierskorps.

Hun rang kregen zij waarschijnlijk uit dank voor hun jarenlange inzet voor de vereniging.

Dus mogen zij zich tooien met een fraaie pluim op de hoed, epauletten op de schouders, een sjerp om de heupen en gouden biezen over de broek.

Aan hun riem hangt een sabel.

Luitenanten, majoors, kolonels en generaals horen bij het officierskorps.

Manschappen

Een schutterij is niets zonder haar manschappen. De manschappen staan onder het gezag van de commandant.

Deze manschappen zijn meestal de schutters die geen specifieke taak hebben binnen de schutterij.

Maar ze zijn daarom niet minder waard, want zonder hen zou een schutterij geen schutterij zijn.

De manschappen dragen vaak geweer of spies mee in de optocht.

Voor hen is er op de feestweide ook een apart onderdeel, namelijk het exerceren.

Commandant

De commandant is de bevelhebber van de schutterij.

De commandant geeft commando’s aan de schutters, bijvoorbeeld ‘Voorwaarts mars’ bij het vertrek.

De commandant let erop dat de hele groep netjes in de maat en in de pas over straat loopt.

Hospitaalsoldaat

Dit is een soldaat die vroeger de gewonden moest verzorgen.

Hij draagt altijd een tas met hulpmiddelen, zoals verband, een schaar en zalfjes.

Niet iedere schutterij heeft een hospitaalsoldaat.

Generaal

Iemand die zich heel goed ingezet heeft voor de schutterij kan generaal worden. Je wordt dan uitgekozen door het bestuur van je schutterij. Het is eigenlijk een bijzondere onderscheiding. Iedere schutterij mag maar één generaal hebben.

Niet alle schutterijen hebben een generaal, meestal omdat zijn uniform heel duur is.

Een generaal mag meedoen aan speciale wedstrijden.

Kanon

Sommige schutterijen hebben een kanon . Het kanon op wielen wordt door enkele schutters of een paard meegetrokken.


commandant (links, met sabel) en manschappen


hospitaalsoldaat


generaal


kanon

Zin in een spelletje?

Muziekkorpsen

Muziek – verdieping

Schutterijen hebben een militaire achtergrond. Militaire muziek bestaat al zolang er legers zijn, zo wordt vaak gezegd en schutterijen zijn de oudste legers die er bestaan.  Het is zeker dat al in de oudheid blaas- en slaginstrumenten op het slagveld werden gebruikt om signalen over te brengen over langere afstanden. Vervolgens werden geluidssignalen ook buiten het slagveld gebruikt om commando’s mee te geven, bijvoorbeeld tijdens exercitie en manoeuvres. Hieruit ontstond de marsmuziek.

Sinds jaar en dag marcheren de schutters al ‘met vliegend vaandel en slaande trom door stad en land’. Tot in de twintigste eeuw mag dat letterlijk worden genomen. In de 16e en 17e eeuw huurden schutterijen voor processies en andere officiële bijeenkomsten één of enkele tamboers in om hen ritmisch te begeleiden. Dat veranderde weinig in de 18e en 19e eeuw. De huidige drumbands zijn in feite pas na de Tweede Wereldoorlog ontstaan. Nadat de Britse en Amerikaanse geallieerden tijdens en vooral vlak na de Tweede Wereldoorlog hadden getoond welk muzikaal spektakel brassbands voortbrengen, was menige schutterij in de jaren ’50 en ’60 definitief ‘verkocht’.

Daarnaast was ook de muzikale ontwikkeling binnen het leger van invloed. Veel mensen kregen tijdens hun dienstplicht te maken met het spelen van marsmuziek in één van de vele militaire tamboerkorpsen.

Om meer te weten te komen over het ontstaan van militaire muziek, kan je terecht op de website van het Nederlands militair erfgoed.


Schutterijen zijn de oudste legers die er bestaan. Door het slaan op grote trommels marcheerde de hele groep gemakkelijk in de maat.  De marsmuziek gaf de strijders onderweg ook meer moed.  Muziek hielp dus tijdens de lange tochten naar het slagveld.

Muziek is niet alleen handig om met een grote groep in de maat te marcheren.  Muziekinstrumenten waren ook een belangrijk communicatiemiddel in het leger en op het slagveld.  Zo werden muziekinstrumenten zoals signaalhoorns en pijperfluiten ook al erg vroeg gebruikt omdat de hoge toon van ver te horen is.  Militaire signalen zijn een goed voorbeeld van communicatie met behulp van muziekinstrumenten.

Tijdens de schuttersfeesten worden er op het feestterrein verschillende muziekwedstrijden georganiseerd.

Muziek is dus voor de schutterij heel belangrijk.

Soorten muziekkorpsen

Er bestaan verschillende soorten muziekkorpsen.

De meeste schutterijen hebben een muziekkorps waarbij de muzikanten allemaal trommelen.  Deze muzikanten worden tamboers of trommelaars genoemd.  Een  muziekkorps met allemaal trommelaars wordt een trommelkorps of drumband genoemd.  Maar er zijn ook schutterijen waarbij de muzikanten andere muziekinstrumenten bespelen.  Zo zijn er ook schutterijen met een pijperkorps of een jachthoornkorps.


Drumband
Sint-Severinus Grathem


Gildetrommelkorps
Sint-Joris Kaulille

Een trommelkorps bestaat vooral uit een aantal kleine trommen, aangevuld met tenortrom, overslag (grote trom) en eventueel bekkens. Soms worden er ook ander percussie-instrumenten toegevoegd zoals bongo’s, koebel en woodblock. Trommelkorpsen maken ritmische muziek.

Historische schuttersgilden hebben vaak ook een historisch trommelkorps. Hierin worden vaak alleen gildetrommen gebruikt. Deze trommen hebben een grotere maat dan de parade trommen uit de drumbands. Daarnaast zijn de trommen, net als vroeger, met touwen gespannen. Gildetrommelkorpsen spelen vaak traditionele ritmes.

Drumline
Sint-Sebastiaan Grote-Brogel


Een drumline is een trommelkorps met een Amerikaanse stijl. Hierin worden vooral hightension snares gebruikt. Dit zijn speciale trommels die heel strak gespannen zijn. Naast deze trommels worden er ook meerdere grote trommen gebruikt. Deze zijn in verschillende maten en hebben zo verschillende toonhoogtes. Een drumline maakt ritmische muziek.

Fluitkorps
Sint Willibrordus Obbicht


Klaroenkorps
Sint Sebastianus Mechelen


Jachthoornkorps
Sint Urbanus Maasniel

Een klaroenkorps maakt alleen gebruik van signaalinstrumenten. Dit zijn trompetten zonder of met maar één ventiel. Hierdoor kunnen de instrumenten alleen de natuurtonen blazen en zijn ze beperkt in hun repertoire. Naast de klaroen, worden ook de basklaroen en sousafoon gebruikt. De blazers worden altijd begeleid door slagwerk.

Een jachthoornkorps heeft eigenlijk dezelfde bezetting als een klaroenkorps alleen nu aangevuld met jachthoorns. Toch is het bij een jachthoornkorps ook mogelijk om trompetten te gebruiken in plaats van klaroenen. Trompetten hebben drie ventielen en kunnen doordoor meer tonen spelen.

Drumfanfare
Sint-Martinus Voeren


Een drumfanfare heeft de meest uitgebreide bezetting. Naast de trompet, bariton en sousafoon, kom je in een drumfanfare ook de trombone en saxofoon tegen. Drumfanfares maken over het algemeen herkenbare muziek.

Lyrakorps
Sint Mathias en Cornelius Posterholt


Een lyrakorps bestaat vooral uit lyra’s of marchinbells (klokkenspellen om mee te marcheren). Hierop worden melodieën gespeeld. Deze vaak herkenbare liedjes, worden ritmisch ondersteund door een aantal snare trommels en overslag (grote) trommels.


Trompetterkorps
Sint Gertrudis Amstenrade


Trompetterkorps
Sint Joseph Buchten

Een trompetterkorps bestaat vooral uit trompetten. Deze instrumenten hebben drie ventielen waarmee de hele toonladder gepeeld kan worden. De trompetten worden meestal aangevuld met baritons en sousafoons. Al deze instrumenten hebben dan drie ventielen waardoor er ook meer herkenbare muziek gemaakt kan worden. Toch wordt er in de schutterijen vooral voor traditionele muziek gekozen. Ook een trompetterkorps wordt door een slagwerkgroep ondersteund.

Muziekkorpsen in actie


Op enkele plaatsen is er verdieping aangebracht aan de inhoud van deze website.
Deze aanvulling kan gelezen worden door ‘>’ van de 2 grijze blokjes aan te klikken, zoals hier aan de rechterkant is weergegeven.

De website WijSchutterij is geïnitieerd door de OLS Federatie met behulp van Cultuurpad en Provincie Limburg.
Deze website wordt gebruikt door scholen bij de invulling van lessen of ter voorbereiding van deelname aan het Kinjer-OLS.

Verdieping

Door ‘<' van de 2 grijze blokjes aan te klikken, keer je terug naar de oorspronkelijke tekst.

Deze verdieping is aangebracht voor volwassenen die meer willen weten over bepaalde onderwerpen.

De website WijSchutterij is geïnitieerd door de OLS Federatie met behulp van Cultuurpad en Provincie Limburg.
Deze website wordt gebruikt door scholen bij de invulling van lessen of ter voorbereiding van deelname aan het Kinjer-OLS.

feedback_mix.png