Pagina's

Bij schutterijen kom je veel wapens tegen. Je ziet tijdens de optocht geweren, sabels, dolken, spiesen en soms zelfs kanonnen. Dat komt omdat schutterijen vaak opgericht zijn om de mensen in hun eigen dorp of stad te beschermen.

Tijdens de optocht dragen sommige schutters geweren mee op de schouder. Dit zijn wel echte geweren, maar je kunt er niet meer mee schieten.


Een spies of piek is een dunne  lange stok met aan het uiteinde een metalen punt. Dit wapen is speciaal bedoeld om een aanval door soldaten te paard af te slaan. De lengte van het paalwapen variëert, maar kan gaan tot ruim 5 meter lang!


Een hellebaard is een houw- en stootwapen uit de Middeleeuwen.  Een hellebaard bestaat uit een lange, houten stok met een ijzeren punt, en daaronder, tegenover elkaar geplaatst, een bijl en een haak. Een soldaat die bewapend is met een hellebaard wordt een hellebaardier genoemd.


De goedendag of morgenster is een strijdknots met metalen punten.


De officieren dragen tijdens de optocht een sabel. Ook de meeste commandanten dragen een sabel. Schutters die een sabel dragen, moeten hiermee een groet brengen voor de eregasten op de tribune.

Ook de koning of keizer draagt vaak een sabel.

Slide 1

Slide 2

De vaandeldrager en de tamboer-majoor hebben soms een soort dolk.


De Tamboer-Majoor van Sint Salvius Limbricht draagt een dolk


De Tamboer-Majoor van Sint Joseph Stein draagt een dolk

Sommige schutterijen nemen in de optocht een kanon mee. Het kanon wordt door manschappen of door een paard meegetrokken.


/door

Optochtwedstrijden

Een schutterij die een optocht loopt, doet tegelijk mee aan optochtwedstrijden. Voor elke optochtwedstrijd staan er langs de straat één of twee juryleden.

De jury geeft aan elke schutterij punten. De schutterij met het hoogste aantal punten krijgt de eerste prijs.

De prijs bestaat uit een zilveren schild. Op het schild zijn de prijs, de naam van de wedstrijd, het jaartal en de plaats van het schuttersfeest gegraveerd.

Soorten wedstrijden

Er bestaan wedstrijden voor de hele schutterij maar ook voor één bepaald onderdeel van de schutterij.

Een voorbeeld van een optochtwedstrijd voor de hele schutterij is de wedstrijd ‘Beste defilé’. De schutterij krijgt punten over de manier waarop zij voorbij het defilé marcheert. Loopt iedereen gelijk in de pas?

Een voorbeeld van een optochtwedstrijd voor één bepaald onderdeel van de schutterij is de wedstrijd ‘Beste vaandeldrager’. De vaandeldrager krijgt punten op zijn houding en op de manier waarop hij zijn vaandel presenteert. Marcheert hij trots en in de maat?

Soorten categoriën

Afhankelijk van het soort uniform dat een schutterij draagt, behoort de schutterij tot een bepaalde categorie of exercitie waarin zij worden beoordeeld. Er bestaan vijf exercitievormen:

  • Oude exercitie;
  • Nieuwe exercitie gewapend;
  • Nieuwe exercitie ongewapend;
  • Gilde exercitie; en
  • Belgische exercitie.

Voor elke optochtwedstrijd is er per exercitievorm een prijs.

Dit betekent dat er een ‘Beste vaandeldrager’ is in de categorie Oude exercitie, Nieuwe exercitie gewapend, Nieuwe exercitie ongewapend, Gilde exercitie én Belgische exercitie. In totaal zijn er dus vijf wedstrijden ‘Beste vaandeldrager’.

Optochtwedstrijden Oud-Limburgs Schuttersfeest

Tijdens de optocht van een Oud-Limburgs Schuttersfeest zijn er 40 optochtwedstrijden. Er staan langs de optochtroute dus heel wat juryleden.

Elke wedstrijd heeft een wedstrijdnummer en een naam.

De optochtwedstrijden zijn:

1. Beste bordjesdrager oude exercitie
5. Beste commandant oude exercitie
10. Beste defilé oude exercitie
15. Beste houding optocht oude exercitie
20. Beste tambour-majoor oude exercitie
25. Beste vaandeldrager oude exercitie
30. Mooiste geheel oude exercitie
101. Beste bordjesdrager nieuwe exercitie gewapend
105. Beste commandant nieuwe exercitie gewapend
110. Beste defilé nieuwe exercitie gewapend
115. Beste houding optocht nieuwe exercitie gewapend
120. Beste tambour-majoor nieuwe exercitie gewapend
125. Beste vaandeldrager nieuwe exercitie gewapend
130. Mooiste geheel nieuwe exercitie gewapend
201. Beste bordjesdrager nieuwe exercitie ongewapend
205. Beste commandant nieuwe exercitie ongewapend
210. Beste defilé nieuwe exercitie ongewapend
215. Beste houding optocht nieuwe exercitie ongewapend
220. Beste tambour-majoor nieuwe exercitie ongewapend
225. Beste vaandeldrager nieuwe exercitie ongewapend
230. Mooiste geheel nieuwe exercitie ongewapend
301. Beste bordjesdrager Belgische exercitie
305. Beste commandant Belgische exercitie
310. Beste defilé Belgische exercitie
315. Beste houding optocht Belgische exercitie
320. Beste tambour-majoor Belgische exercitie
325. Beste vaandeldrager Belgische exercitie
330. Mooiste geheel Belgische exercitie
401. Beste bordjesdrager gildenexercitie
405. Beste commandant gildenexercitie
410. Beste defilé gildenexercitie
415. Beste houding optocht gildenexercitie
420. Beste tambour-majoor gildenexercitie
425. Beste vaandeldrager gildenexercitie
430. Mooiste geheel gildenexercitie
494. Beste majorettes
495. Beste standaardruiter
496. Esprit
497. Brabants vendelen in optocht
498. Brechts vendelen in optocht

Zin in een spelletje?

Optocht

De optocht is een belangrijk deel van het schuttersfeest. De schutterijen marcheren in een feestelijke parade door het dorp. Ze kijken allemaal vreselijk serieus, omdat de schutterijen tijdens de optocht beoordeeld worden door de jury. Lopen ze in de pas? Zijn de rijen recht? Lopen ze de bochten goed? Zijn de afstanden voldoende tussen de manschappen? De jury bekijkt elke schutterij aandachtig en geeft punten.

De optocht mag niet langer zijn dan 2 km.

Het hoogtepunt van de optocht is het defilé. Aan het defilé zitten het koningspaar en de voorzitter van de schutterij die het feest organiseert op een tribune. Ook andere belangrijke mensen uit het dorp, de genodigden, zitten hier.

Binnen iedere schutterij heeft iedereen tijdens de optocht een vaste plaats waar zij moeten lopen. Sommige leden hebben een taak of functie die zij tijdens de optocht uitvoeren. De volgorde van deze personen in de optocht, is altijd en bij alle schutterijen hetzelfde. Dat wil zeggen: als een schutterij ook al deze taken heeft. Want niet alle schutterijen hebben bijvoorbeeld bielemannen, vendelzwaaiers of marketensters. Alle schutterijen hebben wél een bordjesdrager, minstens één muzikant met een trommel, een vaandeldrager, een koning en enkele manschappen onder leiding van een commandant.

Hieronder staan alle mogelijke taken en functies die er binnen een schutterij kunnen bestaan. Zij worden tijdens de optocht allemaal beoordeeld door verschillende juryleden. Als zij goede punten halen op deze optochtwedstrijden, dan kunnen zij een prijs winnen.

Standaardruiter

De standaardruiter is een ruiter op een paard met in zijn hand een vlag die aan de zijkant en aan de bovenkant is vastgemaakt, zodat je die goed kan bekijken.

De standaardruiter stapt fier vooraan in de optocht.

Bordjesdrager

De bordjesdrager is een jongen of meisje dat voorop loopt met een bordje.

Op het bordje staan de naam en plaats van de schutterij en het nummer van de optocht.

Vendelier(s)

De vendelier moet in elke situatie de vlag omhoog kunnen houden.

Bij het vendelen zwaaien zij bepaalde figuren in een vaste volgorde.

Vendeliers moeten flink trainen om dit te kunnen doen, want het kost veel kracht.

Bieleman(nen)

Bielemannen lopen vooraan en zijn te herkennen aan hun berenmuts.

Ze nemen verder een tas met gereedschap en een bijl mee.

Er zijn ook schutterijen waar kinderen als mini-bieleman meelopen.

Sappeur(s)

Een sappeur kun je vergelijken met een bieleman.

Majorette(n)

Een majorette voert een combinatie van dans, ballet en twirlen uit. Twirlen is het draaien met een baton (staf). Sommige majoretten kunnen hun baton hoog opgooien en opvangen tijdens hun dans.

Tambour-Maître of Tamboer-Majoor

De tambour-maître of tamboer-majoor is de baas van het muziekkorps.

Hij of zij geeft aan welk muziekstuk er wordt gespeeld.

Met zijn stok geeft hij het tempo en de richting aan waarin de schutterij zich moet verplaatsen.

Er zijn ook schutterijen waar kinderen als mini-tamboer-majoor meelopen.

Muziekkorps

Het muziekkorps staat onder leiding van de tambour-maître.  Het kan bestaan uit tamboers en/of klaroenblazers maar het is ook mogelijk dat er hoorns of fluiten worden bespeeld.

Door het spelen van marsmuziek is het voor de schutters gemakkelijker om in de maat te lopen.

Vlaggendragers

Bij sommige schutterijen wordt de laatste rij van het trommelkorps gevolgd door één of meer jeugdige vlaggendragers.

Marketentster(s) en Soetelaarster(s)

Marketentsters en soetelaarsters zijn vrouwen die vroeger met de legers meetrokken om de soldaten van voedsel en drank te voorzien.

Vaandeldrager of Vaandrig

De drager van de vlag of het vaandel wordt vaandeldrager of vaandrig genoemd. Op het vaandel staan zowel de naam en oprichtingsdatum van de schutterij als de naam en afbeelding van de schutspatroon.

Heiligenbeeld

Sommige schutterijen dragen tijdens de optocht een beeld mee van de patroonsheilige van hun schutterij of van iets wat bij hun schutterij hoort. Het beeld staat op een soort draagberrie die op de schouders van 2 of 4 schutters rust.

Keizer(in) of Keizerspaar

Wanneer iemand drie keer achter elkaar het vogelschieten heeft gewonnen, wordt hij automatisch keizer.

Hij heeft dan drie keer bewezen de beste schutter te zijn.

Keizer is de allerhoogste ereplaats in een schutterij.  Je kan hem herkennen omdat hij een grote, zilveren keizersplaat heeft omhangen.

Je bent keizer voor je hele leven.

Pagekind(eren)

Een of meerdere koningskinderen, prinsjes of prinsesjes, begeleiden soms het koningspaar.

Koning(in) of Koningspaar

De koning is de winnaar van het vogelschieten.  Het is een hoge ereplaats binnen de schutterij.

Bij officiële gelegenheden draagt een koning een zilveren vogel en het koningszilver.

De koning is het visitekaartje van de vereniging.

Klik op de foto van het koningspaar voor een filmpje.

Hofdame(s)

Een hofdame is een vrouw die het koningspaar of de koning of de koningin helpt bij allerlei zaken. Als het regent, dan houdt een hofdame bijvoorbeeld een paraplu boven het koningspaar.

Een hofdame draagt een klein tasje mee met naaigerief om snel iets te kunnen herstellen.

Niet alle schutterijen hebben hofdames.


in het midden de koningin met links en rechts van haar de hofdames

Officieren

Een schutterij lijkt een beetje op een klein leger.

De officieren zijn de hogere rangen binnen de schutterij. Luitenanten, kapiteins, majoors, kolonels en generaals horen bij het officierskorps.

Hun rang kregen zij waarschijnlijk uit dank voor hun jarenlange inzet voor de vereniging.

Dus mogen zij zich tooien met een fraaie pluim op de hoed, epauletten op de schouders, een sjerp om de heupen en gouden biezen over de broek.

Aan hun riem hangt een sabel.

Luitenanten, majoors, kolonels en generaals horen bij het officierskorps.

Manschappen

Een schutterij is niets zonder haar manschappen. De manschappen staan onder het gezag van de commandant.

Deze manschappen zijn meestal de schutters die geen specifieke taak hebben binnen de schutterij.

Maar ze zijn daarom niet minder waard, want zonder hen zou een schutterij geen schutterij zijn.

De manschappen dragen vaak geweer of spies mee in de optocht.

Voor hen is er op de feestweide ook een apart onderdeel, namelijk het exerceren.

Commandant

De commandant is de bevelhebber van de schutterij.

De commandant geeft commando’s aan de schutters, bijvoorbeeld ‘Voorwaarts mars’ bij het vertrek.

De commandant let erop dat de hele groep netjes in de maat en in de pas over straat loopt.

Hospitaalsoldaat

Dit is een soldaat die vroeger de gewonden moest verzorgen.

Hij draagt altijd een tas met hulpmiddelen, zoals verband, een schaar en zalfjes.

Niet iedere schutterij heeft een hospitaalsoldaat.

Generaal

Iemand die zich heel goed ingezet heeft voor de schutterij kan generaal worden. Je wordt dan uitgekozen door het bestuur van je schutterij. Het is eigenlijk een bijzondere onderscheiding. Iedere schutterij mag maar één generaal hebben.

Niet alle schutterijen hebben een generaal, meestal omdat zijn uniform heel duur is.

Een generaal mag meedoen aan speciale wedstrijden.

Kanon

Sommige schutterijen hebben een kanon . Het kanon op wielen wordt door enkele schutters of een paard meegetrokken.


commandant (links, met sabel) en manschappen


hospitaalsoldaat


generaal


kanon

Zin in een spelletje?

Op enkele plaatsen is er verdieping aangebracht aan de inhoud van deze website.
Deze aanvulling kan gelezen worden door ‘>’ van de 2 grijze blokjes aan te klikken, zoals hier aan de rechterkant is weergegeven.

De website WijSchutterij is geïnitieerd door de OLS Federatie met behulp van Cultuurpad en Provincie Limburg.
Deze website wordt gebruikt door scholen bij de invulling van lessen of ter voorbereiding van deelname aan het Kinjer-OLS.

Verdieping

Door ‘<' van de 2 grijze blokjes aan te klikken, keer je terug naar de oorspronkelijke tekst.

Deze verdieping is aangebracht voor volwassenen die meer willen weten over bepaalde onderwerpen.

De website WijSchutterij is geïnitieerd door de OLS Federatie met behulp van Cultuurpad en Provincie Limburg.
Deze website wordt gebruikt door scholen bij de invulling van lessen of ter voorbereiding van deelname aan het Kinjer-OLS.

feedback_mix.png