Uniform – verdieping

Uniform betekent eigenlijk dat alles gelijk is. Dit geldt bij de schutters voor hun kleding: die moet overeenkomen.

In een schuttersvereniging hebben sommigen een bepaalde functie. De ene functie is net iets belangrijker dan de andere. Vaak herken je dit aan de hoofddeksels of versieringen op het uniform zoals sjerpen, strepen en sterren of pluimen op de hoed.  De officieren herken je aan hun kleurrijke uniformen, versierd met tressen.

Geschiedenis van de uniformen

Door de eeuwen heen hebben de schutterijen van het platteland weinig zorg (en geld) besteed aan uiterlijk vertoon. Een kiel, handschoenen, een hoed en een riem vormden naast het eigen geweer de belangrijkste schuttersattributen. Aan het einde van de 19de, en meer nog aan het begin van de 20ste eeuw, komt daarin verandering. De één had nog een uniform van een of ander legeronderdeel, de ander had nog een sjako van zijn opa die onder de Fransen had moeten dienen. Ook bij de schutterijen in de steden worden het zondagse pak met pet stilaan ingeruild voor een uniform. Eerst worden de officieren en de generaal voorzien van een passend kostuum. Later wordt de hele schutterij geüniformeerd.

​Er worden rond de wisseling naar de 20ste eeuw steeds vaker ‘moderne’ schuttersfeesten georganiseerd, waar verenigingen elkaar treffen. Mede om zich te manifesteren als een samenhangend geheel, uniformeerden de schutterijen de kleding van hun leden. In de keuze van de outfit herkennen we de twee hoofdtakken die uit de centrale stam van het schutterswezen zijn ontsproten: de beschermers en de broeders. De verenigingen die hun uiterlijk enten op de beschermende taken, kiezen voor een militaire snit. De schutterijen die het accent op broederschap leggen, dragen gildekleding.

Naast de uniformering gaat de schutterij zich vanaf 1900 ook steeds meer voorzien van militaire onderscheidingstekens. Ook werden er nieuwe functies gecreëerd. Die hadden vaak geen binding met het schutterswezen, maar kwamen enkel en alleen uit een militaire traditie. Een voorbeeld hiervan is de marketentster. Die kwam vroeger niet voor bij de schutterij, maar van haar is wel bekend is dat zij eertijds met de legers meetrok. De eerste marketentster stapte in 1973 mee op in de schutterij en ze heeft sindsdien veel navolging gekregen. Sinds circa 2010 meten vrouwen zich opnieuw een rol toe binnen de schutterij: de hofdame.

Het militaire karakter is dus een eeuwenoud kenmerk van de schutterij.